Fındığın geçmişi oldukça eski dönemlere dayanmaktadır. Öyle ki M.Ö 10000’ li yıllarda mezolitik diyetleri içinde yer aldığı savunulmaktadır. Antik çağda birçok anlatıya konu omayı başaran fındık, tarih kitaplarına yağının nasıl çıkarıldığının anlatılması yoluyla girmiştir (1).Fındık yağışın bol ve özellikle düzenli olduğu iklim kuşağını sever. Bununla birlikte ılık havalarda daha verimli olur. Tıpkı zeytin ağacı gibi 1 yıl fazla ürün verirken 1 yıl oldukça az ürün verir. Ülkemizde fındık yetiştiriciliğinde ciddi bir rakama ulaşmayı başaran Rize’ nin yanında Ordu, Giresun ve Marmara’da Adapazarı’ nı sayabiliriz. Türkiye’de yetiştirilen fındık miktarı dünya sıralamasında ilk sırada yer almaktadır. Ancak son yıllarda Çin’in oluşturduğu pazar bu durumu riske sokmaktadır.
Fındığın Besin Değeri ve Kalorisi
100 gr fındık;
- 628 kalori
- 61 gr yağ
- 17 gr karbonhidrat
- 15 gr protein
- 6.3 mg C vitamini (günlük ihtiyacın %11’i)
- 15 mg E vitamini (günlük ihtiyacın %75’i)
- 14.2 mcg K vitamini (günlük ihtiyacın %18’i)
- 0.1 mg B2 vitamini (günlük ihtiyacın %7’si)
- 0.6 mg B1 vitamini (günlük ihtiyacın %43’ü)
- 1.8 mg B3 vitamini (günlük ihtiyacın %9’u)
- 0.6 mg B6 vitamini (günlük ihtiyacın %28’i)
- 113 mcg folat (günlük ihtiyacın %28’i)
- 0.9 mg Pantotenik asit (günlük ihtiyacın %9’u)
- 114 mg kalsiyum (günlük ihtiyacın %11’i)
- 4.7 mg demir (günlük ihtiyacın %26’sı)
- 163 mg magnezyum (günlük ihtiyacın %41’i)
- 290 mg fosfor (günlük ihtiyacın %29’u)
- 680 mg potasyum (günlük ihtiyacın %19’u)
- 2.5 mg çinko (günlük ihtiyacın %16’sı)
- 1.7 mg bakır (günlük ihtiyacın %86’sı)
- 6.2 mg manganez (günlük ihtiyacın %309’u)
- 2.4 mcg selenyum (günlük ihtiyacın %3’ü) içerir (2)*.
* Yukarıda verilen “günlük vitamin ve mineral ihtiyaçları” USDA’nın 2000 kalorilik referans diyeti baz alınarak oluşturulmuştur. vitamin ve mineral ihtiyaçları yaşa, cinsiyete ve kişinin sağlık koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Fındığın Faydaları Nelerdir?
Kalp ve Damar Sağlığı: Fındığın herkes tarafından bilinen en baskın özelliği kalp ve damar sağlığına olumlu katkıları olduğudur. Bunun nedeni fındığın içeriğinde doymamış yağların çok fazla olmasıdır (
3). Doymamış yağlar arasında en çok bilinenleri HDL, LDL ve oleik asittir. Aynı zamanda içindeki omega 3 yağları sayesinde damarları korur ve kan akışını düzenler. Damar ve kalp dostu olması nedeniyle kalp krizi riskini en aza çekmeyi başarırken kötü kolesterolün düşürmesine yardımcı olur ve kolesterol değerlerini dengede tutar (
4). Üstelik iyi kolesterol değerlerini yükseltebilir.
Hafıza ve Göz Sağlığı: Fındığın içerisinde bol miktarda E Vitamini bulunur. 1 su bardağı fındık tüketimi günlük E Vitamini ihtiyacının ortalama %86’sını karşılar. E vitamini özellikle hafızanın korunması ve ilerleyen yaşlarda zayıflamasının önlenebilmesi için en önemli vitaminlerden biridir (
5). Bunlara ek olarak fındıktaki A ve C Vitaminleri göz sağlığını korur (
6).
Antioksidan Etkisi: Fındığın güçlü bir antioksidan olduğu bilinmektedir. Düzenli fındık tüketimi sayesinde vücudunuzu zararlı toksinlerden arındırabilir ve uzun vadede bu toksinleri vücudunuzdan uzak tutmayı başarabilirsiniz (
7).
Cilt Sağlığı: Fındığın antioksidan içermesi aynı zamanda cilt sağlığı için de oldukça önemlidir. Cilt için ciddi birer sorun oluşturan serbest radikallerle savaşmaya yardımcıdır. Güneşin neden olduğu cilt kanserini önlemeye yardımcı olan fındık, hücrelerin yenilenmesi konusunda da etkilidir (
8).
Kilo Kontrolü: Fındığı kilo kontrolünde kullanmak mümkündür. Bunun için bir avuç fındığı yemeklerden önce tüketebilirsiniz. Bu sayede fındık sizde tokluk hissi uyandıracak ve yemek yeme isteğini köreltecektir (
9). Üstelik fındık yüksek kalorili bir yiyecek olmasına rağmen tüketilecek bir avuç fındığın vücuda kalori yüklemesi gibi bir durumu yoktur. Yine de yüksek kalori değeri unutulmayarak dikkatli ve ölçülü biçimde tüketilmelidir.
Kaslar: Fındık bol miktarda magnezyum içerir. Magnezyum, bilindiği gibi kasların güçlü yapısını korumasını, sağlıklı kas gelişimini destekler ve kas kayıplarını önler. İnsan vücudunda magnezyum oranının düşük olması kasılmaları ve krampları tetikler (
10). Bu nedenle vücudun magnezyum eksiğini karşılamak için fındık kaynağına başvurabilirsiniz.
Kemik Sağlığı: Fındığın içeriğinde bulunan magnezyuma ek olarak kalsiyum kemik gelişimine katkıda bulunur (
11). Sağlıklı kemik gelişiminde fındık tüketiminin önemi yadsınamayacak bir öneme sahiptir diyebiliriz.
Sindirim Sistemi: Fındık lif değeri bakımından yeri doldurulamayacak kadar değerlidir. Bu anlamda lifli gıdalar tüketmediğinizi düşündüğünüz bir gündeyseniz iki avuç fındık yiyebilirsiniz. Üstelik lifli gıdaların vücut için en büyük faydası bağırsak hareketliliğini sağlayarak kabızlık sorununu çözebiliyor olmasıdır (
12). Kabız olduğunuzda fındık yemek işinize yarayacağı gibi bu olumsuzluğu yaşamamak için de fındık tüketebilirsiniz. Ek olarak lif içeriğinin çok zengin olması nedeniyle tip 2 diyabet sorununa olumlu etkileri bulunmaktadır.
Sinir Sistemi: Sinir sisteminin sağlığını korumada önemli rol oynayan amino asitler için B6 vitamini ciddi önem taşımaktadır (
13). Çünkü B6 vitamini epinefrin, serotonin ve melatonin içeriğiyle sinir sisteminin sağlıklı ve aksamadan çalışmasına yardımcı olur.
Kadın Sağlığı: Yüzyıllardır doğurganlığı arttırdığına inanılan fındık bebek isteyen anne ve baba adaylarına önerilen gıdalar arasında yer almaktadır (
14). Anne adayları, gebelik döneminde bebeğinin gelişimini desteklemek adına fındık yiyebilir. Yukarıda fındığın kabızlık sorununa iyi geldiğini belirtmiştik. Bu özelliği ile gebelik döneminde sık görülen kabızlığı önlemek için fındık tüketilebilir. Buna ek olarak adet sancılarının giderilmesinde ya da en azından daha hafif yaşanmasında fındığın etkisi vardır.
Ruh Sağlığı: Fındık omega 3 yağlarıyla beraber a-limolenik asitler açısından zengindir. Bununla birlikte B vitamini yönünden zengin olan fındık stres, depresyon, gerginlik durumlarını hafifletir (
15). Kimi araştırmalara göre şizofrenik durumları bile olumlu yönde değiştirdiği bilinmektedir.
Genel Sağlık: Fındığın zengin içeriği bağışıklık sisteminin düzgün işlemesinin birinci nedenidir. Sistemde herhangi bir açık oluşmayınca hastalıklar da vücudunuzu ele geçiremez. Bu nedenle özellikle kış aylarında hasta olmaktan korkuyorsanız bol ve düzenli şekilde fındık tüketmeye özen gösterin.
Kanser: Son yıllarda yapılan bazı araştırmalar fındığın içeriğindeki E Vitamini özellikle meme ve mesane kanserini görülme oranını düşürdüğü yönünde sonuçlara sahiptir (
16,
17). Bu araştırmalar kanserin önlenmesi konusunda ümit verici olmakla birlikte daha çok kişinin katılımıyla yapılacak, geniş çaplı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Fındık Yağının Faydaları Nelerdir?
Fındık yağını elde etmek için kavrulmuş fındıkların kullanılması gerekir. Yemeklerde tatlandırıcı olarak kullanılmasının yanında fındık yağının insan sağlığına sayısız faydası bulunmaktadır.
Fındık yağı cildin yumuşamasında son derece etkilidir (
18). Kuru cilt tipine sahip olanlara ilk tavsiye edilen yağların başında gelmektedir.
Fındık yağı cilt kuruluğunu önlemesinin yanında kuruluktan kaynaklı döküntüleri de ortadan kaldırır.
Hassas ciltler bilindiği üzere oldukça narindir, her ürünü kolayca kabul etmez, kolay alerjik tepki gösterir. Fındık yağı narin yapısı ile hassas ciltlere de güvenle uygulanabilme özelliğine sahip bir yağ türüdür. Bu yönüyle hassas ciltlerin favorisidir diyebiliriz.
Sinir sisteminin gevşemesine yardımcı olan bu yağ ile özellikle fazla stresli ve gergin olduğunuz anlarda vücudunuza masaj yaparsanız sinir sisteminin de gevşemesiyle büyük bir rahatlama hissedersiniz (
19).
Öğlen saatleri dışındaki saatlerde güneşe çıkarken cildin güneş ışınlarından korunması için uygulayabileceğiniz bir yağ türüdür (
20). Cildi güneşin zararlı etkilerinden korur. Ayrıca güneşlenme sonrası ciltte oluşan gerginlik ve nem kaybını geri kazanmak için cilde uygulanabilir.
Ayrıca fındık yağının anti bakteriyel özelliği bulunmaktadır. Bu özelliğiyle bu yağı mikropları öldürmekte kullanabilirsiniz.
Saç bakımında da fındık yağı yine sahnelerde ve başroldedir. Öyle ki fındık yağı sayesinde saç rengi bile değiştirilebilir. Kimyasal işlemlerle yapılan bu uygulama fındık yağı sayesinde tamamen doğal bir yolla gerçekleşmiş olur.
Fındık Yağıyla Saç Bakımı
Saçlarınızın temiz olduğundan emin olmalısınız. Çünkü saç bakım maskelerini temiz saçlara uygularsanız gözeneklerden iç kısımlara etki etmesi çok daha kolay olur.
Saç diplerine parmaklarınızı kullanarak fındık yağını güzelce yedirin. Daha sonra saçların nemini hapsetmesi için saçlarınıza poşet geçirebilir ya da streçleyebilirsiniz.
Bu şekilde yatarak sabaha kadar fındık yağının saçlarınızda kalmasını sağlayın.
Sabah saçlarınızı ılık suyla temizleyin.
Bu bakım maskesini düzenli olarak uygularsanız saçlarınızın sağlıklı bir ışıltıya kavuştuğunu görürsünüz.
Fındık Yağıyla Cilt Bakımı
Fındık yağını cildinize uygulamak için sadece birkaç damla kullanmanız yeterli olacaktır. Birkaç damla fındık yağını parmaklarınız yardımıyla cildinize masaj yaparak yedirin. Bunun dışında ekstra bir uygulamaya ihtiyacınız olmaz. Fındık yağının istediğiniz sıklıkta kullanabilirsiniz.
Saçlarınız için kullanacağınız fındık yağı da 1 tatlı kaşığını geçmemelidir. Bu uygulamada da yine parmaklarınızı ya da bir parça pamuğu kullanabilirsiniz.
Fındık Ezmesinin İnsan Sağlığına Faydaları
Fındık ezmesi fındığın preslenmek yoluyla ezilmesi ile elde edilir. İçine tatlandırıcı konarak işlem tamamlanır. Fındık ezmesinin faydaları, fındığın faydalarıyla aynıdır. Çünkü fındık ezmesinin yapımı aşamasında değerinden herhangi bir şey kaybetmez.
Fındık ezmesi beğenilen tadıyla çocukların beslenmelerinde yer alması gereken besin maddelerinden biridir. Ancak bu noktada fındık ezmesinin içine katkı maddelerinin eklenmemiş olması gerekir. Buna özellikle dikkat etmelisiniz. Piyasada bulunan birçok fındık ezmesi yarardan çok zarar içermektedir. Çünkü içeriğine çok fazla katkı maddesi eklenmektedir. Tercihlerinizi yaparken bu noktaları göz önünde bulundurmaya çalışın.
Fındıkla İlgili Uyarılar
Fındık sıcağa maruz kaldığında içeriğindeki bazı maddelerin etkisini kaybetmektedir. Bu nedenle ısıyla temasından özellikle kaçınılmalıdır. Marketlerde satılan paket malların hangi koşullarda marketlere ya da satış noktalarına ulaştırıldığını bilmediğiniz için bu malları almak yerine ilk elden fındık alarak tüketmek en sağlıklı olanıdır.
Fındığın Diğer Kullanım Alanları
Fındık; hem meyvesi hem kabuğu hem de yaprağıyla yararlı ve sanayi alanında etkin kullanılan bir üründür.
Dünya üzerinde üretilen fındığın yaklaşık olarak %80’ni çikolata sanayinde kullanılır. Bugün fındık yetişmiyor olsaydı belki de çikolata da yiyemeyecektik.
Çikolatanın yanı sıra abur cubur olarak da tanımlayabileceğimiz bisküvi, pasta, şekerleme ve dondurma yapımında da kullanılır. Ayrıca çerez olarak da tüketilir. Ki ülkemizde çerez olarak tüketimi oldukça fazladır.
Fındık yağı sadece yemeklik yağ olarak kullanılmaz. Ayrıca gres yağı yapımında ve kozmetik sanayinin birçok dalında kullanılır. Buna ek olarak yağı çıkan ve küspe konumunda kalan fındıklar da içerikleri yüksek protein değeri sayesinde hayvan yemi olarak kullanılır.
Fındık kabuğu yüksek kalori içerir. Bu nedenle yakacak olarak kullanılır. Biriket kömürü, aktif kömür ve sinai kömürü elde etmek için de fındık kabuklarını kömürleştirirler. Böylece yüksek kalorili yakıt elde edilir. Ayrıca fındık kabuğu kontralit yapımında ve boya sanayinde kullanılır.
Fındık yaprakları doğal gübre yapımında kullanılır. Çoğunlukla da fındık bahçelerinde kullanılır.
