Teknolojideki baş döndürücü gelişme sayesinde, birkaç yıl önce hayal bile edilemeyen pek çok yenilik bugün günlük hayatımıza bir anda giriveriyor. Hal böyle olunca bu yenilikler 7’den 70’e hepimizin sosyal yaşantısını da etkileyebiliyor. Yapılan araştırmalar, teknoloji kullanımının yaşlıların refahlarını ve bağımsızlıklarını da artırabildiğini ortaya koyarken, Psikiyatri Uzmanı Dr. Özlem Yıldız “Örneğin sosyal medya üzerinden sosyalleşebilmekteler ve bu da yalnızlık duygusuna iyi gelmektedir. Kendilerini yaşları nedeniyle sosyal hayattan dışlanmış hissetmiyor, yalnızlıklarına çare bulabiliyorlar” diyor. Dr. Özlem Yıldız 18-24 Mart Ulusal Yaşlılar Haftası kapsamında yaşlılık döneminde teknoloji kullanımına yönelik önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşlı nüfus hızla artıyor. Araştırmalar dünya genelinde 60 yaş üzeri nüfusun 2025 yılında 1,2 milyara, 2050 yılında da 2 milyara ulaşacağına işaret ediyor. Yaşlanan nüfusun yaygınlaştığı bir dünyada insanların sağlıklı ve bağımsız bir hayatı sürdürebilmesi her zamankinden fazla önem taşırken, buna karşın özellikle ülkemizde yaşlılıkta içe kapanma, sosyal hayattan uzaklaşma, yalnızlaşma, yaşlanmadan kaynaklanan fiziksel ve nörolojik fonksiyonlardaki azalmanın sonucunda daha önce yapabildiklerini yapmakta zorlanma ve bunun sonucunda özgüven kaybının arttığı görülüyor.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Özlem Yıldız, gelişmiş ülkelerde modern teknoloji ve yaşlanmakta olan nüfusun ihtiyaçları arasında bağlantı kurularak onların hayat kalitesini artırmak için modern teknolojiler kullanılmaya başlandığını belirterek “Teknolojideki hızlı gelişmeye uzak kalmayan yaşlılarda kendilerine duydukları güvenin arttığı görülüyor” diyor. Yaşlılara yönelik çekici ve yararlı ürünlerin tasarlanması ve teknolojik seçeneklerin daha etkin kullanımının, yaşlıların yaşam kalitesinin iyileştirilmesine ve sosyal uyumlarının kolaylaşmasına katkı sağlayacağını vurgulayan Dr. Özlem Yıldız, son yıllarda yaşlıların da dahil olmaya başladığı internet kullanımının da faydalarına işaret ediyor.
Sosyal medya sosyalleştiriyor
Günümüzde 60 yaş üzeri kesim de bilgisayar kullanmayı öğrenirken, bu sayede ‘e-posta’ ya da ‘internet’ aracılığıyla sosyal çevreleriyle iletişim içinde olabiliyor. Dr. Özlem Yıldız, sosyal medya sayesinde, kişilerin yaşlılık döneminde de sosyal hayatın içinde olabildiklerini belirtirken “Bu da yalnızlık duygusuna iyi gelmektedir. Birbirleriyle sosyal medya aracılığıyla yoğun iletişimde bulunup, sanal ortamda video klipler, çiçekler, pastalar gönderiyor, takipçiler ediniyor, arkadaşlıklar kuruyor; kısacası iki çift laf etmek için artık torunlarının, çocuklarının gözünün içine bakmayabiliyor.
Fenomen olanlar olabiliyor, beyin jimnastiği için bulmaca çözmekle yetinmek zorunda kalınmıyor, kendilerini yaşları nedeniyle sosyal hayattan dışlanmış hissetmiyor, yalnızlıklarına kismi çare bulabiliyorlar” diyor. Teknoloji kullanımı kişilerin yaşlılık döneminde yaşamlarını kolaylaştırıcı pek çok fayda sağlamasına rağmen, 60 yaş üzeri kesimin teknolojik ürün, hizmet ya da düşünceyi içeren yenilikleri en son benimseyen grup olduğu görülüyor. Pek çok teknoloji üreten firma, onların ihtiyaçlarını düşünerek akıllı telefonlardaki yazıları büyütmekten, büyük tuşlara kadar bu yaş grubunun da rahatça kullanabileceği teknolojik yenilikleri ihmal etmiyorlar.
“Yaşlılar da yeniliklere uyum için eğitilmeli”
Dr. Özlem Yıldız, nasıl ki meslek icra eden kişiler zaman zaman hizmet içi eğitimlerle yenileniyor ve kendilerini geliştirebiliyorsa, aynı şekilde yaşlıların da yeniliklere uyum için eğitilmeleri gerektiğini vurguluyor. Hatta bu eğitimin onlara gençler tarafından verilebileceğini belirten Dr. Özlem Yıldız “Gençler yaşlılara elektronik araçların kullanılmasında yardım edebilir, onlara bilgisayar kullanmayı, uzaktan kumandalı araçlar, programlanabilir mutfak araçlarını kullanmayı öğrenmelerinde yardım edebilirler. Böylece yaşlılarla gençlerin birlikte çok verimli ve güzel zamanlar geçirmesi de her iki taraf için faydalı olacaktır” diyor. Bazı belediyelerin yaşlı kişilere bilgisayar kullanımı konusunda eğitim verdiği görülürken, bu projelerin yaygınlaştırılması büyük önem taşıyor.
Yaşlılarda teknoloji kullanımının önündeki engeller
• Yaşa bağlı engeller: Görme kusuru, el becerisi ve hareketliliğine ilişkin sorunlar, anlama ve kavrama güçlüğü, algıda sınırlılık gibi.
• Teknolojinin özellikleri:Yeni ürünlerin karmaşık yapısı, kullanım kılavuzundaki küçük yazılar, kullanılan teknik terimlerden dolayı aleti nasıl kullanacağını bilememe, bazı teknolojik yeniliklerin çalışmaması ya da kolay olmamasına bağlı sıkıntılar.
• Tutum: Teknolojinin tehlikeli, pahalı, karmaşık, şaşırtıcı, öğrenmesi güç olduğuna ilişkin algı, fiyat ve bilgi yokluğu.
• Eğitim ve destek konuları: Eğitim almaya ilişkin mali engeller ve eğitim olanaklarının yoksunluğu.
• Maliyet: Gelirin kısıtlı olması nedeniyle teknolojik ürünleri satın alamama, kullanamama ya da bu ürünlere ulaşamama gibi gelir ve eğitim düzeyinde düşüklük, teknolojiye ulaşamama.
