Anadolu Sağlık Merkezi’nden Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Zafer Atasoy çocuk yetiştirirken dikkat etmeniz gerekenleri anlattı.
İşte dikkat edilmesi gerekenler…
Çocukların karşısında toplumu ilk temsil edenler anne ve babalarıdır. Dolayısıyla toplumun beklentileri ve bu beklentilerin nasıl karşılancağını en yumuşak şekilde iletebilecek kişilerde onlardır. Çocuğun toplumla uyumlu bir yetişkin haline getirilmesi önem taşır. Aynı zamanda adil ve tutarlı olmak gerektiğinden disiplin uygulamak hassasm bir konudur. Tutarlılık konusundaki zaaf, ilişkilerinde kendi sınırlarını korumaya çalışan kafasının karışmasına sebep olabilir.
Bir çocuğun gelişimi hergün değişiklik gösterir. Onlar sadece ebeveynlerin söyledikleri kelimeleri değil, kelimeleri söylerkenki tonlamalarını da duyar. Kendi vücut dillerini gözlemler, tanır, yüz ifadelerini izlerler. Çocuk ve ebeveynler arasındaki ilişki diğer tüm insan ilişkilerinden daha yoğun biçimde, sözel iletişimin dışında sözel olmayan iletişim aracılığıyla gelişir. Ebeveynler çocuklarına tutarsız, eleştirel veya sevgisiz davrandıkları zaman çocuklar kendilerini değersiz hissederler. Bazı ebeveynler çocuklarının olumsuz davranışlarına odaklanır ve onları sürekli eleştirirler. Belli bir dereceye kadar eleştiri gerekli olabilir, fakat çocuk sadece öfke ve eleştiri duyarsa özgüveni zayıflayacaktır.
Çocuğunuza sarılmak, onu övmek ve sevdiğinizi söylemek iyi davranışlar geliştirmesini sağlar. Eğer çocuğunuz olumsuz bir davranış sergilerse yanlızca davranışı eleştirin çocuğunuzu değil. Nitekim, birçok ebeveyn bu durumu daha da ilerletip çocuklarını uzun zaman zedeleyecek kelimeler sarf ediyor. Psikoterapistler, danışanlarının çocuklarında karşılaştıkları sert dil yüzünden zarar gördüklerini söyleyebilirler. ”Seni görmek istemiyorum”, ”beni iğrendiriyosun”, hepsinin en kötüsü ”seni artık sevmiyorum” gibi cümleler çocukları oldukça fazla incitir, sonraki yaşamlarında olumsuz etkiler. Çocuğunuzu başka çocuk ya da kardeşiyle kıyaslamak ve aşağılamak da zedeleyici bir davranıştır.
Günümüz çalışma koşullarında aile bireylerinin birbirlerine vakit ayırmaları oldukça zor. Bu nedenle birçok ebeveyn sadece birkaç sosyol aktivitede çocuklarının yanında olabiliyorlar. Çocuğa daha fazla zaman ayırabilmek için tüm aile bireylerinin akşam yemeği dahil paylaşılabilecek tüm ortamlarda bir araya gelmesi ve bunu çoğaltacak tutumlar geliştirmesi önem taşıyor. Ancak burada yaratılan zaman tek başına yeterli değildir. Önemli olan paylaşımında yeterli ve karşılıklı doyurucu olmasıdır. Nicelik olarak artmış ancak nitelik olarak değersiz paylaşımların ne çocuğa nede anne babaya katkısı olmayacaktır.
Çocuklarınız herhangi bir zamanda yanınıza gelip konuşmak ya da size soru sormak istediğinde ona zaman ayırın ve sabırla dinleyin. Her soruya cevap vermeye çalışın. Çocuklar meraklıdır. Eğer anne baba bu merakı gidermezse başkaları yapacaktır. Cevaplar ders verir biçimde olmamalı mümkünse kısa ve somut olmalıdır. Cevabını bilmediğiniz bir soruyla karşılatığınızda bu cevabı bulmak için gerekli çabanın içine girmek gerekir. Eğer çocuklarınız sizinle konuşmaya gediğinde sürekli ”şuan uygun değilim” yanıtı karşılaşırlarsa hayal kırıklığına uğrayıp kendisinin hiçbir zaman birinci öncelikte olmadığını önemsiz olduğunu düşünebilir.
Eğer çocuklarınıza beklentilerinizi anlatır, ilişkinizdeki kuralları açıklarsanız onlar da kendi sorumluluklarının farkına varırlar. Böylece çocuğunuz dürüst ve açık davramayı da öğrenecektir. Aile içinde bir problem yaşadığınızda bunu çocuğunuzla konuşup tartışmaya açın. Çocuklarınızla birlikte doğru çözümü bulmayı deneyin. Görüşmenizde çocuğunuzun da katılımcı olmasına izin verin ve en iyi çözümü bulmaya çalışın. Böyle bir görüşmeye katılan hem özgüveni gelişir hemde etkin iletişimi öğrenir.
Çocuğunuz sürekli size bakarak hayatta nasıl var olması gerektiğini öğrenir, konuşmalarınız ve davranışlarınızı izleyerek sizi tekrar eder. Çünkü çocuğunuz için en iyi rol model sizsiniz. Eğer çocuklarınıza saygı, şefkat, dürüstlük, sıcakkanlılık, cömertlik gösterirseniz ve böyle davrandıklarında onları takdir ederseniz, bu davranışları sergilemelerini sağlayabilirsiniz.